เรียน ท่านอาจารย์มีชัย ที่เคารพ
ดิฉันมีปัญหาเกี่ยวกับที่นา ที่เขาเช่าอยู่ ซึ่งเดิมเป็นมรดกพ่อ พ่อเสียชีวิต ก็เป็นของแม่ ต่อมาแม่ได้แบ่งแยกให้พี่น้อง 4 คน พี่ 3 คน ได้คนละ 15 ไร่ ส่วนดิฉันได้ 17 ไร่ ที่แม่แบ่งให้มาก เพราะคิดว่า จะต้องจ่ายให้กับคนเช่านาที่เขามาปลูกบ้านอยู่ในที่ส่วนของดิฉัน และไม่ได้ทำสัญญาเช่าแต่อย่างใด ช่วงที่แบ่งมรดก ประมาณ ปี 2527 ค่ะ ส่วนภาษีดิฉันและพี่ๆ เสียเองทุกปีค่ะ สำหรับค่าเช่า เขาให้รวมปีละประมาณ 30,000 บาท ดิฉันขอถามดังนี้ค่ะ
1. ถ้าดิฉันขายที่นา โดยไม่มีสัญญาเช่า ผู้เช่ามีสิทธิเรียกค่าทำนา และค่ารื้อถอนบ้านหรือเปล่าคะ ถ้าเขาเรียก ตามกฎหมาย จะประมาณเท่าไรคะ
2. พี่ชายขายไปแล้วทั้งหมด ผู้เช่าได้เรียกเงินค่าทำนา แต่พี่ชายบอกว่า ก็แบ่งส่วนของดิฉันไว้แล้ว ถ้าจะเอาเงินตอนนี้ ก็ให้รื้อบ้านออกไปเลย จริง ๆ แล้ว ส่วนของพี่ชาย เขาต้องจ่ายเอง หรือดิฉันต้องรับภาระคะ
3. การทำสัญญาเช่า หรือไม่ทำสัญญา ใครได้เปรียบ เสียเปรียบคะ
4. ดิฉันเคยศึกษาเรื่องสัญญาเช่านา เขาบอกทุก 6 ปี แต่กรณีดิฉันไม่มีสัญญาเช่าเลย จะนับตั้งแต่เมื่อไหร่คะ นับตั้งแต่ปีที่ดิฉันได้รับมรดก (ปี 27) จะได้ไหมคะ
ขอขอบพระคุณอาจารย์มากค่ะ
1. ที่ดินที่ใช้ทำนานั้น เมื่อให้เขาเช่าแล้วถึงจะไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือก็ผูกพันกันได้ ในการขายก็ต้องเสนอให้คนเช่าเขาซื้อก่อน ถ้าเขาไม่ซื้อจึงจะขายได้ ก่อนดำเนินการใด ๆ ควรไปศึกษาจากคณะกรรมการเช่าที่ดินเพื่อเกษตรกรรมประจำตำบล (คชก.ตำบล) ดูจะได้รู้ว่าควรต้องทำอย่างไร ส่วนใหญ่คนเช่ามักจะเรียกค่าตอบแทนในการที่จะยินยอมเลิกเช่านา ส่วนจะเป็นจำนวนเท่าไร ก็ขึ้นอยู่กับแต่ละคน
2. นาของใครคนนั้นก็ต้องรับภาระ
3. ไม่มีใครได้เปรียบหรือเสียเปรียบ เพราะไม่ว่าจะมีหนังสือสัญญาเช่าหรือไม่ ก็บังคับกันได้
4. จะนับจากไหนก็เหมือนกัน เพราะพอครบ ๖ ปีแล้ว ถ้ายังไม่ได้มีการเลิกกันโดยถูกต้อง การเช่าก็เริ่มรอบใหม่ไปเรื่อย ๆ