เรียน  ท่านอาจารย์ที่เคารพ

        ในฐานะที่ท่านอาจารย์มีประสพการณ์ในการร่างกฏหมายมามากมาย ดิฉันสงสัยอยู่ว่าปัญหาการตีความในกฏหมายในปัจจุบัน สาเหตุเกิดจากการร่างกฏหมายไม่ชัดเจนสามารตีความได้หลายแง่หลายมุม หรือเป็นเพราะคนตีความพยายามจะตีความให้ยุ่งมากขึ้นและได้ประโยชน์แก่ตนเองเท่านั้น (ดังเช่นระเบียบของ สตง.ในปัจจุบัน จะต้องประกาศในราชกิจจา ฯ หรือไม่ อย่างไร) เคยแสดงความคิดเห็นในที่ประชุมเตรียมการร่างกฏหมายบ้างเหมือนกันว่าควรเขียนให้ชัดเจนและเป็นภาษาชาวบ้าน ๆ จะได้เข้าใจง่าย ๆ แต่กลับถูกท่านนักกฏหมายทั้งหลายแย้งว่าเชย ท่านอาจารย์เห็นว่าอย่างไรค้ะ

                             ขอบพระคุณค้ะ/นารี

เรียน คุณนารี

      ในการร่างกฎหมายนั้น ผู้ร่างย่อมต้องพยายามที่จะร่างให้ครบถ้วนสมบูรณ์ มีความชัดเจนตามสมควร แต่ต้องเข้าใจว่า ถึงแม้ว่าผู้ร่างจะพยายามคาดการณ์ล่วงหน้าอย่างไร แต่ก็คงทำได้ในระดับหนึ่ง ครั้นเมื่อนำกฎหมายไปใช้กับเหตุการณ์ต่าง ๆ ทั้งที่เคยเกิดขึ้นแล้วก็ดี ยังไม่เคยเกิดแต่อยู่ในความคาดการณ์ของผู้ร่างว่าจะเกิดก็ดี หรือบางทีก็เป็นสิ่งที่ไม่เคยเกิดมาก่อนและไม่อยู่ในความคาดการณ์ของผู้ร่าง ถึงตอนนั้นก็ย่อมจะเกิดปัญหาขึ้นได้ว่า กฎหมายครอบคลุมเพียงใด จึงต้องอาศัยการตีความไปตามสภาพแห่งสิ่งที่เกิดขึ้น และโดยคำนึงถึงความเป็นธรรม  แต่แม้กระนั้น ความคิดเห็นทางกฎหมายย่อมแตกต่างกันได้อยู่เสมอ แต่นักกฎหมายก็มักจะถูกสอนสั่งกันมาว่าเมื่อใดที่องค์กรสูงสุดวินิจฉัยอย่างไรแล้ว ย่อมจะต้องปฏิบัติไปตามนั้น ส่วนความเห็นว่าจะเห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วยก็เป็นเรื่องทางวิชาการที่จะถกเถียงกันต่อไปได้ โดยไม่กระทบถึงการที่ต้องปฏิบัติไปตามคำวินิจฉัยขององค์กรสูงสุด นั้นนั่นว่าถึงกระบวนการตามปกติ แต่ถ้าเมื่อไรคนที่เกี่ยวข้องมีทิษฐิ ขาดความรับผิดชอบ รู้จักแต่อำนาจ สิ่งที่ควรจะเป็นก็ย่อมไม่เป็นไปตามนั้น ความสับสนจึงย่อมเกิดขึ้นได้

       การเขียนกฎหมายก็เป็นเทคนิคอย่างหนึ่ง แม้จะมีความมุ่งหมายที่จะให้คนทั่วไปเข้าใจได้ แต่ก็ใช่ว่าจะสามารถเขียนอย่างหนังสือนิยาย วรรณคดี หรือบทความได้ เพราะการเขียนอย่างนั้นบางทีแทนที่จะเกิดความกระจ่าง ก็อาจเกิดความแคบกว่าที่ต้องการ หรือไกลไปกว่าที่ต้องการ หรือเกิดความสับสนยิ่งกว่าก็ได้