เรียน อาจารย์มีชัยที่เคารพ

       ดิฉันมีเรื่องสอบถามเกี่ยวกับเรื่องมรดก ดังนี้ พ่อและแม่มีบุตร ๕ คน และบุตรบุญธรรมที่จดทะเบียนรับรองอีก ๑ คน  ต่อมา เมื่อ ๒๐ มิถุนายน  ๒๕๔๑ แม่เสียชีวิต ถัดจากนั้นอีกไม่นานเมื่อ วันที่ ๓ สิงหาคม ๒๕๔๑ พ่อก็เสียชีวิตตาม โดยไม่ได้ทำพินัยกรรมไว้ ในระหว่างที่ท่านทั้งสองมีชีวิตอยู่ ได้แบ่งที่นาให้ลูก ๆ ทำกินด้วยวาจา และชี่แนวเขตให้ดูว่าลูกคนไหนได้แปลงไหน ซึ่งบางแปลงก็ได้โอนให้ บางแปลงก็ไม่ได้โอนให้ แต่ทุกคนรับทราบและมีเจ้าของที่นาข้างเคียงรวมทั้งผู้ที่อยู่ในหมูบ้านรับทราบ ว่ายกให่ลูกคนใดทำมาหากิน ในการยกที่นาให้ทำมาหากินนั้น ให้ตั้งแต่ก่อนตายประมาณสิบกว่าปีและทำมาเรื่อยเรื่อยหลังพ่อกับแม่เสียชีวิตอีกจนปัจจุบัน แต่ก็มีที่หลายแปลงที่พ่อกับแม่ยังไม่ได้ยกให้กับใครและท่านก็ทำมาหากินเองในที่ดินเหล่านั้นจนท่านเสียชีวิต ต่อมาวันที่ ๑๔ ธันวาคม  ๒๕๔๑ ลูกชายคนเล็กได้ยื่นเป็นผู้จัดการมรดกโดยความยินยอมของทายาททุกคน และก็จัดการแบ่งทรัพย์สินส่วนที่เป็นเงินสดให้กับทุกคน ส่วนที่เป็นที่ดิน ยังไม้ได้ดำเนินการเรื่องที่ดิน เมื่อปี พ.ศ.๒๕๔๕ บุตรบุญธรรมได้ร้องต่อศาลเพื่อเพิกถอนผู้จัดการมรดก ในที่สุดผุ้จัดการมรดกจึงได้ตกลงแบ่งมรดกที่เป็นที่ดินโดยการยินยอมของทายาทให้และลงบันทึกยอมความที่ศาลงว่าจะไม่ขอรับส่วนแบ่งในมรดกที่เหลืออีก ต่อมา ๒๓ ตุลาคม ๒๕๔๙ ผู้จัดการมรดกถึงแก่กรรม จึงขอให้การแบ่งมรดกชะงักลงไป ต่อมาพี่สาวคนโต อายุประมาณ ๗๔ ปี สามีได้ทำเรื่องยื่นต่อศาลเพื่อเป็นผู้อนุบาล และศาลก็ได้แต่งต้งสามีเป็นผู้อนุบาลได้ วันที่ ๑๙ มิถุนายน ๒๕๕๑ สามีพี่สาวคนโตได้ยื่นฟ้องเพื่อให้ทายาททั้ง ๔ คน จัดการแบ่งมรดกโดยให้มาหารเท่า ๆกัน โดยไม่ยอมรับในส่วนที่บิดามารดาได้ยกให้ทายาททั้ง ๔ ซึ่งในส่วนของที่ดินของพี่สาวคนโตพ่อและแม่ได้โอนให้ไปหมดแล้ว ยังเหลือแต่น้อง ๆ ทั้ง ๔ คนที่ยังโอนให้ไม่หมด นับจากวันที่ยกให้มาถึงวันที่ยื่นฟ้อง ครอบครองมาเป็นระยะเวลาร่วมสามสิบปี จึงขอเรียนถามท่านดังต่อไปนี้

       ๑.ในการทำคำให้การแก้คดี เพื่อยื่นต่อศาล จำเป็นต้องให้ทนายเป็นผู้ดำเนินการหรือไม่ หรือทายาทสามารถบันทึกคำให้การแก้คดียื่นต่อศาลได้เอง เพื่อในหมายศาลแจ้งว่าให้ทำคำให้การแก้คดียื่นต่อศาลภายใน ๑๕ วัน นับแต่วันที่ได้รับหมาย

       ๒.ที่ดินในส่วนที่ทายาททั้ง ๔ คน  ครอบครองสามารถขอความเป็นธรรมหรือยื่นขอครอบครองปรปักษ์ ได้หรือไม่

       ๓. การที่สามีของพี่สาวคนโต ยื่นร้องต่อศาลให้น้องทั้ง๔ เป็นจำเลยและให้นำที่ดินในส่วนที่ทายาททั้ง ๔ ครอบครองมาเกือบสามสิบปี รวมทั้งมรดกที่ยังไม่ได้ยกให้ทายาทคนใดมาหารเป็น ๕ ส่วนเท่า ๆ กัน ทำได้หรือไม่ มีแนวทาง ที่จะต่อสู้เรียกร้องความเป็นธรรมในสิทธิ์ที่ตัวเองได้ครอบครองหรือไม่

     ขอความกรุณาอาจารย์ช่วยให้ความกระจ่างด้วย ขณะนี้ใกล้เวลาจะครบ ๑๕ วัน แล้ว จะได้รีบดำเนินการให้ถูกต้องค่ะ ขณะนี้เป็นทุกข์มาก เพราะที่ทำมาหากินตั้งแต่เล้กจนโต กำลังถูกฟ้องร้องเพื่อนำมาแบ่ง  ขอขอบพระคุณเป้นอย่างสูงค่ะ

                             นางจันทรา ๐๘๙๒๘๖๕๑๑๓

เรียน คุณจันทรา

1. ถ้ามีความรู้ในทางกฎหมายดีพอ ก็สามารถทำได้เอง แต่ถ้าไม่แน่ใจก็ควรจ้างทนายความ

2. จะอ้างการครอบครองปรปักษ์ก็ได้ แต่ควรต้องตั้งประเด็นให้ดี ๆ  อนึ่งทางที่ดีควรจัดตั้งผู้จัดการมรดกเสียก่อนจะได้แบ่งที่ดินกันได้

3. ถ้าว่าโดยเฉพาะที่เกี่ยวกับมรดกที่ไม่มีพินัยกรรม การร้องขอของเขาก็ถูกต้อง เพราะต้องแบ่งเท่า ๆ กัน แต่เนื่องจากมีประเด็นเรื่องการครอบครองปรปักษ์ เกี่ยวข้องอยู่ด้วย เรื่องจึงไมง่ายอย่างที่น่าจะเป็น

     อนึ่ง ระยะเวลาที่ต้องทำคำให้การยื่นนั้น สามารถร้องขอต่อศาลเพื่อขอขยายได้  แต่ต้องร้องเสียก่อนที่จะพ้นเวลา