สามี - ภรรยา อยู่ด้วยกันเฉย ๆ ไม่ได้จดทะเบียนสมรส  แต่รับรองบุตร2 คน  และไม่ได้มีภรรยาอื่นอีก  สามีมีรายได้เนื่องจากเป็นข้าราชการ และ เขียนหนังสือขาย  ภรรยาเป็นแม่บ้านเคยเปิดร้านขายของชำอยู่พักหนึ่ง   ครอบครัวนี้มีทรัพย์สินตามสมควร เช่น ที่ดิน  บ้าน    ต่อมาเมื่อสามีได้เสียชีวิตไป  และได้ทำพินัยกรรมยกทรัพย์สินทั้งหมดให้บุตรทั้ง 2 คน   แต่มารดาต้องการให้ทรัพย์สินเป็นชื่อของตนเอง - กลัวลูกทอดทิ้ง  เลยจะไปฟ้องศาลว่าทรัพย์สินดังกล่าวเป็นสินสมรสที่หามาได้ร่วมกัน  แต่สาเหตุที่ไม่มีชือมารดาในพินัยกรรมนั้นเนื่องจากความประพฤติเดิมไม่น่าเชื่อใจนักและเคยถูกหลอกให้เอาทรัพย์สินของตนไปกระทำเสียหายมาแล้ว และยังมีพฤติกรรมอื่น ๆ อีกในอดีต    ซึ่งหากมีทรัพย์สินอีกอาจไปก่อหนี้จนหมดเนื้อหมดตัวได้  แต่เรื่องการเลี้ยงดูมารดานั้นไม่มีปัญหาเพราะลูก ๆ เลี้ยงดูมานานแล้ว  เหตุที่จะเกิดขึ้นนี้เนื่องจากมีผู้ไปยุยงมารดาว่าเดี๋ยวลูกจะไม่ดูแล  สะใภ้จะไม่สนใจ ฯลฯ เป็นต้น

จึงอยากถามว่ามารดาสามารถทำได้หรือไม่ที่จะไปฟ้องศาลว่าทรัพย์สินดังกล่าวเป็นสินที่หามาได้ร่วมกัน  ตามปรกติแล้วศาลจะพิสูจน์อย่างไร และจะมีอะไรเสียหายเกิดขึ้นได้บ้าง

ขอขอบพระคุณมาก

      ถ้าไม่ได้จดทะเบียนสมรสกัน สินสมรสย่อมเกิดขึ้นไม่ได้  แต่การที่ชายหญิงอยู่ด้วยกันและช่วยกันทำมาหากินด้วยกันจนเกิดทรัพย์สินขึ้นในระหว่างที่อยู่ร่วมกัน  ศาลเคยวินิจฉัยว่า ทั้งสองฝ่ายเป็นหุ้นส่วนกัน  เมื่ออีกฝ่ายหนึ่งตาย ความเป็นหุ้นส่วนกันย่อมสิ้นสุดลง จึงต้องมีการแบ่งแยกทรัพย์สินที่เกิดขึ้นในระหว่างอยู่ด้วยกัน โดยต้องแบ่งทรัพย์สินออกเป็นสองกอง ทรัพย์สินที่ต่างฝ่ายต่างมีอยู่ก่อน ก็เป็นของคนนั้น ส่วนทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างร่วมกันทำมาหากิน ก็แบ่งคนละครึ่ง

      ส่วนที่ว่าศาลจะพิสูจน์อย่างไรนั้น ศาลคงไม่พิสูจน์ คนที่กล่าวอ้างก็ต้องนำพยานหลักฐานมาพิสูจน์