ความรับผิดโดยเคร่งครัด, ความรับผิดโดยสมบูรณ์ และผู้กระทำความผิดเองโดยอ้อม
เรียนถามอาจารย์มีชัย
ผมมีข้อสงสัยเกี่ยวกับบทบัญญัติความรับผิดโดยเคร่งครัด (Strict liability)/ ความรับผิดโดยสมบูรณ์ (Absolute liability) ในทางอาญา และการกระทำความผิดเองโดยอ้อม (Innocent Agent) มีรายละเอียดดังนี้
1. ความรับผิดโดยเคร่งครัด (Strict liability)/ ความรับผิดโดยสมบูรณ์ (Absolute liability) ในคดีอาญา
พระราชบัญญัติศุลกากร (ฉบับที่ 9) พ.ศ.2482 มาตรา16 บัญญัติว่า การกระทำที่บัญญัติไว้ใน มาตรา 27 และ มาตรา99 แห่งพระราชบัญญัติ ศุลกากร พุทธศักราช 2469 นั้น ให้ถือว่าเป็นความผิดโดยมิพักต้องคำนึงว่าผู้กระทำมีเจตนา หรือกระทำโดยประมาทเลินเล่อหรือหาไม่
หลักการในมาตราดังกล่าวได้ตัดองค์ประกอบภายใน (ตามโครงสร้างความรับผิดทางอาญา) ออกไป จะถือว่าขัดกับหลักที่ว่า ความรับผิดจะเกิดต่อเมื่อบุคคลนั้นต้องมีความผิดซึ่งเป็นหลักความยุติธรรมและหลักการพื้นฐานเรื่องความรับผิดในทางอาญาหรือไม่ โดยเฉพาะมาตรา 27 (ฐานหลีกเลี่ยงภาษีศุลกากร) ของพระราชบัญญัติศุลกากร พ.ศ.2469 ซึ่งเป็นบทบัญญัติกำหนดความผิดกำหนดโทษไว้ให้จำคุกสูงสุดถึง 10ปี, อีกทั้งยังเป็นการตัดโอกาส (ปิดปาก) ในการสู้คดีของจำเลยไม่ให้ปฏิเสธหรือยกข้อต่อสู้ใดๆได้เลย และมีความเป็นไปได้ที่มาตรา16 จะขัดต่อรัฐธรรมนูญ (โดยเฉพาะรัฐธรรมนูญมาตรา 3, 39, 40) หรือไม่
2. การกระทำความผิดเองโดยอ้อม (Innocent Agent)
สืบเนื่องจากมาตรา 16 ได้ตัดองค์ประกอบภายในออกไปโดยไม่สนใจว่าผู้กระทำจะมีเจตนาหรือประมาทหรือไม่ ผมจึงขอยกตัวอย่างดังนี้ครับ
บริษัท A. นำเข้าสินค้าผ้าไหมโดยมีสำนักงานใหญ่ผู้ที่มีอำนาจตัดสินใจโดยแท้จริงอยู่ต่างประเทศ บริษัท A. มีนาย ก.เป็นกรรมการผู้มีอำนาจแต่ไม่มีอำนาจตัดสินใจใดๆในการดำเนินธุรกิจโดยแท้จริงซึ่งรวมถึงการสำแดงราคาศุลกากรนี้ด้วยโดยต้องทำตามคำสั่งที่สำนักงานใหญ่เป็นผู้ออกคำสั่งเท่านั้นและได้ปฏิบัติเช่นนั้นเรื่อยมา วันหนึ่งหากศุลกากรเห็นว่าผ้าไหมที่บริษัท A. นำเข้ามานั้นเป็นการหลีกเลี่ยงภาษีตามมาตรา 27 จึงดำเนินคดีทั้งบริษัท A. และนาย ก. เพราะปรากฏลายมือชื่อของนาย ก. ในการเซ็นเพื่อสำแดงราคา หากไม่มีมาตรา 16 มากำกับแล้ว ผมเข้าใจว่านาย ก. น่าจะเป็น Innocent Agent (เครื่องมือในการกระทำความผิด) ของบริษัท A. เท่านั้น แต่เนื่องจากมาตรา 16ปิดปากนาย ก. ซึ่งถูกดำเนินคดีไปด้วยโดยไม่ให้เถียงว่าไม่มีเจตนา/ ประมาท ดังนี้แล้วนาย ก. ยังถือว่ามีสถานะเป็นInnocent Agent (กลายเป็นผู้ที่ไม่มีความผิด) อยู่หรือไม่ กล่าวคือ Innocent Agent สามารถนำมาอธิบายเพื่อให้นาย ก. ซึ่งไม่ทราบข้อเท็จจริงหลุดพ้นความรับผิดได้หรือไม่ครับ
ขอขอบพระคุณอาจารย์ล่วงหน้าครับ
|