บัดนี้ กฎหมายเลือกตั้งที่ทุกคนตั้งตารอคอยได้ผ่านการพิจารณาของสภาแต่ละสภาไปเรียบร้อยแล้ว โดยสภาผู้แทนราษฎรใช้เวลาในการพิจารณาเดือนเศษ และวุฒิสภาก็มิได้น้อยหน้า เพราะสามารถทำได้เสร็จภายในเวลาเดือนเศษเช่นกัน

ถ้าใครได้ฟังการอภิปรายของสมาชิกทั้งสองสภา ก็คงจะต้องเห็นสอดคล้องต้องกันว่าสมาชิกของแต่ละสภาต่างใช้ความพิถีพิถัน ละเอียดรอบคอบอย่างยิ่งยวดในการพิจารณาแต่ละมาตรา ความละเอียดรอบคอบนั้นยังได้แสดงออกโดยการบอกให้ทราบล่วงหน้าว่า เมื่อสภาทั้งสองผ่านการพิจารณาแล้ว ก่อนที่นายกรัฐมนตรีจะนำความขึ้นกราบบังคมทูล ก็จะได้ขอให้ศาลรัฐธรรมนูญพิจารณาเสียอีกรอบหนึ่ง เพื่อให้เกิดความรอบคอบยิ่งขึ้นว่ากฎหมายที่ทั้งสองสภา โดยเสียงข้างมากเห็นชอบมาแล้วนี้ จะไม่ขัดต่อรัฐธรรมนูญ

ในการพิจารณาของวุฒิสภา ได้เติมและตัดบทบัญญัติในบางเรื่องบางราวให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น แต่สิ่งที่เติมและตัดเหล่านั้นทำท่าว่าทางฝ่ายสภาผู้แทนราษฎรจะรับไม่ได้ เช่น การลดระยะเวลาในการให้ใบแดงภายหลังการประกาศผลการเลือกตั้ง จากที่เดิมกำหนดไว้ ๒ ปี ลงเหลือหนึ่งร้อยแปดสิบวัน และกรณีที่เพิ่มเติมบทบัญญัติในมาตรา ๑๑๓/๑ ให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่ได้รับเลือกจากเขตเลือกตั้ง หากได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีหรือนายกรัฐมนตรีจนเป็นเหตุให้ต้องมีการเลือกตั้งซ่อม ต้องเสียเงินค่าเลือกตั้งครั้งใหม่ด้วย

การลดระยะเวลาจาก ๒ ปี เหลือ ๑๘๐ วัน จะเป็นประโยชน์แก่สมาชิกวุฒิสภาชุดนี้ที่ยังอยู่ในระหว่างการถูก กกต.สอบสวน เพราะถ้านับจนถึงวันนี้ก็เลย ๑๘๐ วันไปแล้ว สมาชิกวุฒิสภาชุดนี้จึงเป็นอันนอนตาหลับได้ ส่วนกรณีหลังเป็นโทษกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่มาจากเขตเลือกตั้ง เพราะหากไปเป็นรัฐมนตรีเข้าก็จะต้องเสียเงินค่าใช้จ่ายในการเลือกตั้งซ่อมหลายล้านบาท สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเลยจะนอนตาไม่หลับ

ตามข่าวปรากฏว่าพรรคการเมืองต่าง ๆ ไม่เห็นด้วยกับทั้งสองข้อ และยืนยันจะต้องหาทางแก้ไขให้ได้

ถ้าสามารถแก้ไขให้กลับคืนไปเป็น ๒ ปีตามเดิมได้ ก็นับเป็นการแก้เผ็ดสมาชิกวุฒิสภาชุดนี้ได้ และถ้าแก้ไขในประเด็นดังกล่าวได้สำเร็จ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรก็จะได้นอนตาหลับ แต่สมาชิกวุฒิสภาอาจจะต้องนอนตาค้าง

รวมความว่าจะแก้ไขได้หรือไม่ได้ ก็จะมีคนนอนผวาตาไม่หลับอยู่ฝ่ายหนึ่ง

การจะดำเนินการให้มีการแก้ไขดังกล่าวได้ ขั้นตอนต่าง ๆ จะเป็นดังนี้

เมื่อร่างที่ผ่านวุฒิสภามาถึงสภาผู้แทนราษฎร อย่างเร็วสภาผู้แทนราษฎรก็คงจะหยิบยกขึ้นมาพิจารณาในวันพุธ คือวันนี้ และเมื่อต้องการจะแก้ไขก็จะต้องมีมติไม่เห็นชอบด้วยกับการแก้ไขของวุฒิสภา ซึ่งจะมีผลทำให้ต้องตั้งกรรมาธิการร่วมกันเพื่อพิจารณาต่อไป โดยแต่ละสภาจะต้องตั้งสมาชิกของตนมาฝ่ายละเท่า ๆ กัน ซึ่งสภาผู้แทนราษฎรจะเป็นผู้กำหนดจำนวน

เมื่อสภาผู้แทนกำหนดจำนวนและตั้งกรรมาธิการฝ่ายของตนแล้ว ก็จะต้องแจ้งไปให้วุฒิสภาทราบและให้วุฒิสภาตั้งกรรมาธิการฝ่ายของตนมาประชุมร่วมกัน ซึ่งอย่างเร็ววุฒิสภาคงเริ่มต้นทำได้ในวันศุกร์ ที่ ๑๓ ตุลาคม แต่ถ้าวุฒิสภายังตกลงกันเองไม่ได้ ก็คงต้องเลื่อนไปทำกันวันจันทร์ที่ ๑๖ แต่ควรมองในแง่ดีไว้ก่อนว่าวุฒิสภาจะสามารถตั้งกรรมาธิการฝ่ายของตนได้ในวันศุกร์ดังกล่าว เป็นอันมีกรรมาธิการร่วมได้สำเร็จ

และถ้ามองในแง่ดีต่อไป กรรมาธิการร่วมจะได้ร่วมกันทำงานแล้วเสร็จในวันเสาร์ ที่ ๑๔ หรือวันอาทิตย์ที่ ๑๕ พร้อมทั้งจัดทำรายงานเสนอต่อสภาแต่ละสภาได้ในวันจันทร์ที่ ๑๖ หรืออย่างช้าในวันอังคารที่ ๑๗ ซึ่งก็โชคดีที่ตรงกับวันที่วุฒิสภานัดประชุมไว้เป็นกรณีพิเศษ วุฒิสภาคงมีโอกาสพิจารณารายงานผลการพิจารณาของกรรมาธิการร่วมในวันนั้น ตกถึงเย็นวันที่ ๑๗ ตุลาคม เราคงได้รับรู้ถึงผลการพิจารณาของวุฒิสภา ถ้ากรรมาธิการฝ่ายของวุฒิสภาไปใช้เหตุผลโน้มน้าวฝ่ายสภาผู้แทนราษฎรให้เป็นไปตามความต้องการของตนได้ วุฒิสภาคงให้ความเห็นชอบ แต่ถ้าต้องไปจำนนต่อเหตุผลของสภาผู้แทนฯ คงเกิดปัญหาว่าเสียงข้างมากของวุฒิสภาจะให้ความเห็นชอบหรือไม่ ถ้าไม่ให้ความเห็นชอบ จะมีผลเท่ากับเป็นการยับยั้งร่างกฎหมายนี้ไว้

วันพุธที่ ๑๘ ตุลาคม สภาผู้แทนราษฎรมีกำหนดประชุมกัน และคงจะได้หยิบยกผลการพิจารณาของกรรมาธิการร่วมขึ้นมาพิจารณา ถ้าเป็นกรณีที่วุฒิสภาให้ความเห็นชอบมาแล้ว และสภาผู้แทนราษฎรเห็นด้วยกับผลการพิจารณาของกรรมาธิการร่วม ก็มีมติให้ความเห็นชอบ เป็นอันจบสิ้นกระบวนการทำงานของทั้งสองสภา แต่ถ้าไม่เห็นชอบด้วยก็อาจยับยั้งร่างกฎหมายนั้นไว้ และโดยที่กฎหมายนี้เป็นกฎหมายการเงิน สภาผู้แทนราษฎรจึงอาจหยิบยกขึ้นมาพิจารณาใหม่ได้ทันที และสภาผู้แทนราษฎรอาจมีมติด้วยคะแนนเสียงเกินกึ่งหนึ่งของจำนวนสมาชิกที่มีอยู่ให้ใช้ร่างเดิมของสภาผู้แทนราษฎรเพื่อนำความกราบบังคมทูลฯ ทรงลงพระปรมาภิไธยประกาศใช้เป็นกฎหมายต่อไปได้ แต่ถ้าเป็นกรณีที่วุฒิสภาไม่ให้ความเห็นชอบมา สภาผู้แทนราษฎรก็อาจมีมติยืนยันได้ทันที โดยจะยืนยันร่างเดิมของสภาผู้แทนราษฎร หรือร่างที่กรรมาธิการร่วมพิจารณาเสร็จแล้วก็ได้

ถ้าโชคดีดังกล่าวข้างต้น ขบวนการทั้งหมดก็จะเสร็จสิ้นลงในวันที่ ๑๙ ตุลาคม ยังมีเวลาเหลือให้ใครก็ตามที่อยากส่งร่างให้ศาลรัฐธรรมนูญ สามารถส่งร่างดังกล่าวให้ศาลรัฐธรรมนูญพิจารณาได้ และเชื่อว่าศาลรัฐธรรมนูญคงมีคำวินิจฉัยได้ก่อนวันที่ ๑๗ พฤศจิกายน อันเป็นวันสุดท้ายของอายุสภา

แต่ถ้าโชคไม่ดีอย่างที่ว่ามา คือกรรมาธิการร่วมไม่สามารถทำงานในวันเสาร์อาทิตย์ได้ หรือทำได้แต่ตกลงกันไม่ได้ภายในวันเสาร์อาทิตย์ดังกล่าว หรือสภาทั้งสองไม่สามารถพิจารณาให้แล้วเสร็จภายในวันศุกร์ที่ ๒๐ ตุลาคม อันเป็นวันทำงานสุดท้ายของสมัยประชุมสุดท้ายของสภาผู้แทนราษฎร รัฐบาลคงต้องพิจารณาขยายสมัยประชุม หรือเรียกประชุมสมัยวิสามัญขึ้น และทำงานให้แล้วเสร็จก่อนวันที่ ๑๗ พฤศจิกายน อันเป็นวันครบวาระ ๔ ปี ของสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งจะทำให้สภาผู้แทนราษฎรสิ้นอายุลง กฎหมายเลือกตั้งที่สภาทั้งสองพยายามทำงานกันมาแทบล้มประดาตายก็เป็นอันถึงกาลอวสาน และต้องใช้กฎหมายตามที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน

แต่ทุกคนคงต้องมองโลกในแง่ดีว่าจะไม่โชคร้ายกันถึงเพียงนั้น

จะโชคดีหรือโชคร้ายย่อมขึ้นอยู่กับสภาทั้งสองว่า จะลดผลงานทางด้านการอภิปรายลง และมุ่งเน้นผลงานทางความสำเร็จของงานให้มากขึ้นได้เพียงใด

แต่ถ้าโชคร้ายถึงขนาดหนัก จนร่างกฎหมายต้องตกไปเพราะทำไม่เสร็จ หรือศาลรัฐธรรมนูญเกิดวินิจฉัยว่ามาตราหนึ่งมาตราใด หรือร่างกฎหมายทั้งฉบับ ที่ผ่านสภาทั้งสอง ขัดต่อรัฐธรรมนูญ ถึงตอนนั้นย่อมไม่มีใครสามารถแก้ไขอะไรได้ทัน เพราะไม่มีใครคิดเผื่อเวลาเหล่านั้นไว้ เราคงต้องย้อนกลับไปใช้กฎหมายที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน

ถ้าโชคร้ายถึงเพียงนั้น คงต้องทำใจให้พร้อมใน ๒ ทาง คือ ไปตายเอาดาบหน้าด้วยความหวังเฮือกสุดท้าย และสร้างความอดทนให้มีขึ้นในหัวใจ

ที่ต้องไปตายเอาดาบหน้า ก็เพราะเมื่อต้องไปเลือกตั้งตามกฎหมายปัจจุบัน จึงได้แต่หวังว่าผู้สมัครทุกคนจะพร้อมใจกันไม่ซื้อเสียง ไม่ทุจริตในการเลือกตั้ง หรือถึงมี กกต.ก็มองไม่เห็น ไม่สามารถจับได้ไล่ทัน การเลือกตั้งย่อมเรียบร้อยและลุล่วงไปได้ด้วยการเลือกตั้งเพียงครั้งเดียว

ส่วนที่ต้องอดทนนั้นก็เพราะ ถ้ายังมีการซื้อเสียงหรือทุจริตในการเลือกตั้งเกิดขึ้น กกต.คงไม่ยอมประกาศผลการเลือกตั้ง และจัดให้มีการเลือกตั้งใหม่ ครั้งแล้วครั้งเล่าจนกว่า กกต.จะจับไม่ได้ไล่ไม่ทัน เราก็คงจะได้สมาชิกที่ครบถ้วนจนได้ ถึงแม้จะต้องอดทนรอนานหน่อยก็ตาม

ส่วนจะเป็นสมาชิกที่เคยมีพฤติการณ์การซื้อเสียงหรือทุจริตในการเลือกตั้งมากี่ครั้งก็ไม่เป็นไร ตราบเท่าที่ครั้งสุดท้าย กกต.ไม่สามารถจับได้ ก็เป็นอันใช้ได้ และต้องถือว่าบริสุทธิ์ผุดผ่องแล้ว

ทุกคนจึงต้องทำใจอดทนรอคอยให้ได้ ต้องทำใจให้ได้ว่าถึงอย่างไรการซื้อเสียงหรือทุจริตเลือกตั้งก็ไม่ใช่เพิ่งจะเกิดขึ้นครั้งนี้ครั้งเดียว บ้านเมืองก็ไม่เห็นจะล่มสลาย ยังอยู่ได้จนทุกวันนี้ ทุกคนยังสามารถรื่นเริงอยู่กับสิทธิเสรีภาพส่วนตนได้อย่างสนุกสนาน อยากพูดอะไรก็ได้พูด อยากทำอะไรก็ได้ทำ ส่วนรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งทำนองนั้นจะมีหน้าตาเป็นอย่างไรก็ไม่ต้องไปเป็นทุกข์ ปล่อยให้เกิดขึ้นอีกเพียงไม่กี่ครั้ง คนไทยทั้งชาติก็ชินชากันไปเองตามอุปนิสัยของคนไทย

เรื่องการปฏิรูปการเมืองก็ไม่ต้องไปคิดอะไรกันมาก เพราะดีเสียอีก เราจะได้มีเรื่องโก้เก๋พูดกันได้นาน ๆ คิดเสียว่าดีกว่าอยู่เปล่า ๆ เบื่อหนักเข้าก็เลิกพูดกันไปเอง

อย่างน้อยเราจะได้ชื่นชมตัวเราเองได้ว่าเรามีความศิวิไลส์ไม่แพ้นานาอารยชน ที่เราคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพไว้เหนืออื่นใด แม้แต่สิทธิเสรีภาพในการทุจริตหรือซื้อเสียง

ส่วนชาติบ้านเมืองจะเป็นอะไรไม่ใช่เรื่องที่จะต้องห่วงใย ตราบเท่าที่เรามีการเลือกตั้ง มีสิทธิเสรีภาพในการพูด สิทธิเสรีภาพที่จะทำอะไรได้ตามใจ สามารถทำงานได้โดยไม่ต้องคำนึงถึงผลสำเร็จของงาน เพียงเท่านี้เราก็มีประชาธิปไตยอันสมบูรณ์ที่ใครจะมาดูหมิ่นเราไม่ได้แล้ว

พยายามคิดให้ได้ว่าทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องได้อุตสาหะ วิริยะ อดทน และเสียสละเวลาในการอภิปรายกันมาอย่างคร่ำเคร่งเต็มสติกำลังแล้ว ส่วนผลสำเร็จจะเกิดขึ้นหรือไม่ ไม่ใช่เรื่องที่จะไปตำนิท่านเหล่านั้นได้ หากหงุดหงิดเต็มทีก็ขอให้คิดเสียว่าเป็นกรรมเก่าที่พวกเราได้สร้างไว้แต่ปางก่อน มาบัดนี้ได้มาชดใช้กรรมร่วมกันแล้ว อย่างน้อยก็ไม่เงียบเหงาจนเกินไปนักในระหว่างการชดใช้กรรมที่พวกเราได้ทำกันมา

ประชาธิปไตยไทย จงเจริญ !!