กุหลาบ สายประดิษฐ์ เป็นบุตรของนายสุวรรณ และนางสมบุญ สายประดิษฐ์ เกิดเมื่อวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ.2448 ที่กรุงเทพฯ เรียนหนังสือเบื้องต้นที่โรงเรียนประชาบาลวัดหัวลำโพง และเมื่อจบ ม.8 จากโรงเรียนวัดเทพศิรินทร์ กุหลาบได้ใช้ชีวิตเป็นครูสอนภาษาอังกฤษอยู่ระยะหนึ่ง พร้อมกับเขียนเรื่องทั้งนิยายและบทกวีส่งไปหนังสือพิมพ์หลายฉบับ โดยใช้หลายนามปากกา แต่ที่โด่งดังที่สุด คือ ศรีบูรพา แล้วร่วมมือกับเพื่อนๆ นักเขียนออกหนังสือพิมพ์ สุภาพบุรุษ ขึ้นเมื่อปี 2472 โดยพิมพ์ที่โรงพิมพ์อักษรนิติ์ บางขุนพรหม หรือที่เรียกกันในขณะนั้นว่า ค่ายบางขุนพรหม มีนักเขียนฝีมือดีๆ มารวมกันอยู่ในค่ายนี้เป็นจำนวนมาก เช่น พล.ต.หลวงวิจิตรวาทการ, มาลัย ชูพินิจ และโชติ แพร่พันธุ์ เป็นต้น
นอกจาก หนังสือพิมพ์สุภาพบุรุษแล้ว กุหลาบ ยังออกหนังสือพิมพ์ และรับจ้างคุมสตาฟ เป็นบรรณาธิการหนังสือพิมพ์รายวันและรายสัปดาห์อีกหลายฉบับ เช่น บางกอกการเมือง ในปี 2473 ไทยใหม่รายวัน ในปี 2474 และยังรับจ้างเขียนบทความให้แก่หนังสือพิมพ์ศรีกรุง และสยามราษฎร์รายวันพร้อมๆ กันไปด้วย
ทั้งนี้ ภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี 2475 เสด็จในกรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์ ทรงเล็งเห็นถึงความรู้ความสามารถ จึงได้ชักชวนให้มาเป็นบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ประชาชาติรายวันของพระองค์ ซึ่งนับว่ากุหลาบได้รับความไว้วางใจจากเจ้านายชั้นสูง ให้มารับผิดชอบกองบรรณาธิการหนังสือพิมพ์รายวันชั้นนำของเมืองไทย โดยเป็นบรรณาธิการที่มีอำนาจควบคุมดูแลกองบรรณาธิการได้ทั้งหมดอย่างเต็มที่
กุหลาบ รับผิดชอบงานที่กองบรรณาธิการประชาชาติรายวันอยู่ได้ประมาณ 5 ปี และในระหว่างนี้ ได้เรียนวิชากฎหมายเพิ่มเติมที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จนได้ปริญญาธรรมศาสตร์บัณฑิตอีกด้วย จนถึงปี2480 ก็เจอภัยการเมืองในสมัยนั้นถูกบีบให้ลาออก ต่อมาในปี 2495 ได้ร่วมกับเพื่อนๆหนังสือพิมพ์ เรียกร้องให้รัฐบาลยกเลิกระบบตรวจข่าวหรือเซ็นเซอร์หนังสือพิมพ์อย่างทารุณ จึงถูกจับกุมในข้อหา กบฏสันติภาพ ถูกจำคุกอยู่ 5 ปี ได้อานิสงส์ จากงานฉลอง 25 พุทธศตวรรษ จึงถูกปล่อยตัวออกมาในปี พ.ศ.2500
ปี 2501 ได้รับเชิญให้เป็นหัวหน้าคณะนำสื่อมวลชนไทยไปเยือนเมืองจีน แล้วต้องลี้ภัยอยู่ที่ประเทศนั้นเสียเลย เพราะเกิดปฏิวัติโดย จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ขึ้นอีกครั้งหนึ่ง ก่อนที่จะเสียชีวิตด้วยโรคปอดบวมเมื่อวันที่ 16 มิถุนายน พ.ศ.2517 ขณะจะมีอายุขึ้นปีที่ 70 พอดี
นอกจากนี้ กุหลาบ เคยได้รับความไว้วางใจได้รับเลือกตั้งเป็นนายกสมาคมหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย ถึง 2 สมัย คือในปี 2488-2489 ภรรยาของท่านชื่อ นางชนิด สายประดิษฐ์ ซึ่งแต่งงานกันเมื่อปี 2478 นั้นก็เป็นนักเขียนและนักแปลชื่อดังในนามปากกาจูเลียต ชื่อเสียงและผลงานของนายกุหลาบ สายประดิษฐ์ได้รับการยอมรับนับถือว่าเป็นปูชนียบุคคลอาวุโสท่านหนึ่ง จึงได้มีการจัดตั้งมูลนิธิศรีบูรพาขึ้น เพื่อประกาศเกียรติคุณให้เป็นอนุสรณ์ สืบไปในโลกหนังสือพิมพ์และวรรณกรรมของเมืองไทย |